Castra biblica – nowi Dawidowie i Salomonowie oraz ich środkowoeuropejskie zamki. Niedoceniony paradygmat kastelologi?

Abstrakt

W badaniach nad zamkami Europy Środkowej wciąż nieśmialo podejmuje się próby interpretacji tych budowli w kontekście biblijnych toposów. Upoważnia do tego wiele przesłanek, a jedną z nch jest nader powszechnie w średniowiecznym pismiennictwie porównywanie władców z biblijnymi wzorcami, zwłaszcza z Dawidem i Salomonem, ale także z Judą Machabeuszem. Artykuł przynosi przegląd takich przekazów dotyczacych władztw czeskiego, polskiego i wegierskiego. Powinien on ośmielić do odważnego stawiania pytania o treści ideowe budowli, w których „nowi Dawidowie“ i „nowi Salomonowie“ mieszkali i wykonywali swoją władzę. Samym rezydencjom z braku miejsca poświecono tu niewiele uwagi, anonsując wszakże dalsze dwie części opracowania skupione właśnie na ich interpretacji. Artykuł zwraca jednak uwagę na sprawę kluczową – wagę biblijnego wzorca postaw i idaełów. Od jego docenienia oddaliły nas epoki wzmożonej modernizacji, takie jak oświecenie, pozytywizm i modernizm. Skutkiem tego biblijne odniesienia w kronikarstwie średniowiecza są najczęściej pomijane lub marginalizowane. Należy się jednak bacznie wczytywać w ich sens.