Człowiek z cienia. Aleksander Więckowski (1854-1919) - szkic biograficzny.

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie życia i działalności Aleksandra Więckowskiego – postaci niemal nieznanej i drugoplanowej. Na kartach wielkiej historii bohater tego tekstu pojawia się najczęściej dwa razy. Po raz pierwszy w związku z wydarzeniami rewolucji lutowej 1917 r. w Rosji i postawy władz rosyjskich wobec niepodległości Polski. Po raz drugi w związku z negocjacjami polsko-sowieckimi prowadzonymi w 1919 r. w Moskwie i Białowieży, gdzie reprezentował najwyższe polskie władze – naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego i ministra spraw zagranicznych Ignacego Jana Paderewskiego. Drobiazgowe badania pozwoliły odtworzyć podstawowe informacje na temat biografii człowieka, który odgrywał najczęściej zakulisową rolę. Jako młody człowiek Więckowski był założycielem kółek socjalistycznych w Petersburgu i Warszawie. Był też głównym autorem programu socjalistów polskich znanego jako warszawski lub brukselskim (1878). Za tę działalność został zesłany na 6 lat na Syberię Wschodnią (1880–1886). Więckowski był człowiekiem polsko-rosyjskiego pogranicza społecznego, kulturowego, językowego i politycznego. Większość życia spędził w Rosji. Był liderem diaspory polskiej w Petersburgu/Piotrogrodu, gdzie studiował, a następnie mieszkał w latach 1888–1918. Angażował się w budowanie demokratycznej Rosji, która miała otworzyć drogą do niepodległej Polski. Działał na rzecz zbliżenia polsko-rosyjskiego. Był aktywnym uczestnikiem rewolucji 1905–1907. Należał do masonerii, a kontakty wolnomularskie otwierały mu drogę do takich ludzi jak premier Rządu Tymczasowego Aleksandr Kiereński. Swoje talenty dyplomatyczne wykorzystał dopiero pod koniec życia, kiedy to wiosną i latem 1919 r. wziął na siebie ciężar pertraktacji z władzami bolszewickimi w okresie trwającej już wojny polsko-sowieckiej.